Seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld komen voort uit diep ingesleten patronen in de samenleving. Een aanpak kan alleen effectief zijn als die gebaseerd is op dat uitgangspunt. Dat stelt Regeringscommissaris Mariëtte Hamer in haar jaarlijkse reflectie op de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Deze reflectie stuurt het kabinet vandaag als bijlage van de eigen voortgangsrapportage bij het Nationaal Actieprogramma aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag naar de Tweede Kamer.
Vroeger ingrijpen
Het afgelopen jaar heeft de Regeringscommissaris met meerdere initiatieven en producten een verschuiving naar vroeger en preventief ingrijpen ingezet. Zo heeft ze haar handreiking voor het afhandelen van meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer aangevuld met een deel over preventie en cultuurverandering. In haar advies over toekomstbestendige hulpverlening voor seksueel geweld heeft ze het investeren in vroege, laagdrempelige vormen van hulpverlening bepleit. Dit moet ervoor zorgen dat ook intensieve hulpverlening toegankelijk en beschikbaar blijft.
Onderwijs speelt een sleutelrol in cultuurverandering. Ook hierin werkt de Regeringscommissaris toe naar steeds bredere preventie. Vorig jaar bracht ze een advies uit voor het hoger onderwijs en wetenschap, momenteel werkt ze met de MBO Raad en veel mbo-instellingen aan een aanpak voor het mbo. Over een vervolg voor het primair en voortgezet onderwijs is ze in gesprek met de PO-raad en VO-raad.
Samenleving aan de slag
In de brief aan de Tweede Kamer licht Hamer ook toe waar ze het komende jaar aan wil werken. Zo gaat ze in samenwerking met werkgevers- en werknemersorganisaties en brancheorganisaties verschillende sectorale aanpakken lanceren in bijvoorbeeld de zorg, de horeca, de reis- en schoonmaakbranche. Ook richt de Regeringscommissaris zich steeds meer op de grote groep mensen die wel bereid is tot gedragsverandering, maar die zoekende zijn in hoe zij dit moeten doen. De Rijksoverheid lanceerde daarom eind 2024 de campagne ‘Wat vind jij? Tot waar is het leuk voor allebei?’ en ook het nieuwe seizoen van de podcast Alles op Tafel, deze keer met co-host Jörgen Raymann, is gericht op hoe we wel met elkaar om willen gaan.
Plannen aangejaagd door sectoren moeten ondersteund worden door wet- en regelgeving. In een aparte brief die ze vandaag publiceert adviseert Hamer daarom over het recent gepubliceerde wetsvoorstel verplichte gedragscode. Hamer steunt het wetsvoorstel, maar stelt ook voor het aan te scherpen door het ook te laten gelden voor kleine bedrijven. “Juist in kleine bedrijven kunnen mensen kwetsbaar zijn en is het moeilijk een onafhankelijk luisterend oor te vinden.” Om ook kleine bedrijven te faciliteren bij het aanpakken van seksueel grensoverschrijdend gedrag, heeft ze recent haar handreiking voor de werkvloer ook in verkorte en interactieve vorm gepubliceerd. Daarnaast vindt Hamer dat in het wetsvoorstel moet worden opgenomen dat alle medewerkers betrokken moeten worden bij het opstellen van de gedragscode en niet alleen de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging: “Niet alleen het bestaan van een gedragscode is belangrijk, maar ook het proces eromheen. Het moet een document worden dat gedragen wordt door iedereen in de organisatie.”
Nationaal actieprogramma
De verschuiving van een reactieve naar een preventieve aanpak ziet Hamer ook in het Nationaal Actieprogramma aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld, waarin vier ministeries samenwerken en waarover Hamer adviseert. Hamer beschouwt deze integrale aanpak als de belangrijkste succesfactor ervan. “Ik vind het belangrijk dat ook na het einde van het programma deze samenwerking behouden blijft. De nieuwe EU-richtlijn tegen geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld die vorig jaar is aangenomen en waaraan Nederland per juni 2027 moet voldoen biedt hier kansen voor,” aldus Hamer.
De Regeringscommissaris vindt het belangrijk dat de doelen van het actieprogramma als het gaat om wetgeving behaald worden. Naast het wetsvoorstel verplichte gedragscode geldt dit ook het wetsvoorstel voor een integriteitscentrum sport. “Ik vind het belangrijk dat er met urgentie wordt doorgewerkt aan het nieuwe integriteitscentrum voor de sport. Ik hoop dat dit zo snel mogelijk open kan om de sport voor alle sporters veiliger te maken.”
Wil je meer weten over de online tool handreiking cultuurverandering? Ga naar www.handreikingcultuurverandering.nl of meld je aan voor het webinar over de tool op woensdag 14 mei: Webinar online tool Cultuurverandering op de werkvloer