De zorg is na de horeca de sector waar seksueel grensoverschrijdend gedrag het meest voorkomt. Daarom heeft Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld Mariëtte Hamer het initiatief genomen tot het eerste congres over dit onderwerp, dat vandaag plaatsvindt. Hamer: “De zorg is een van onze grootste werkgevers en 9%* van de zorgverleners geeft aan in het afgelopen jaar last te hebben gehad van ongewenst seksuele aandacht. Eerder heeft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd al aandacht gevraagd voor dit onderwerp. Ik ben blij met de stap die we vandaag zetten: met meer dan 20 zorgverenigingen lanceren we het Zorgmanifest, waarin we vastleggen dat zij zich samen gaan inzetten tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag in hun sector.”
Hamer: “Een bewoner van het verpleeghuis pakt een verzorgende bij diens billen, een psycholoog maakt toespelingen naar de cliënt over afspraakjes buiten hun sessies om of een chirurg brengt een arts in opleiding in verlegenheid met seksistische grappen tijdens een operatie: seksueel grensoverschrijdend gedrag komt in verschillende zorgrelaties voor.” Tijdens het congres dat vandaag plaatsvindt in Amersfoort komen alle vormen ter sprake. Hamer: “Zorgdomeinen verschillen erg van elkaar wat betreft dynamieken in de zorgrelaties en de werkomgeving, maar ze kennen deels ook dezelfde kwetsbaarheden: machts- of afhankelijkheidsrelaties, 24/7 werken onder hoge druk, fysieke nabijheid. We zien dat het overal speelt en de impact is groot: verlies van vertrouwen in zorgverleners, minder plezier in het vak of zelfs uitval en schade aan de kwaliteit en veiligheid van de zorg. Daarom is het zo belangrijk dat deze verenigingen zich vanaf vandaag met elkaar inzetten om seksueel grensoverschrijdend gedrag tegen te gaan en respectvol en integer gedrag aan te moedigen.”
Hamer ziet dat binnen veel zorginstellingen al initiatieven worden genomen om te werken aan sociale veiligheid: “Met het manifest willen we daarbinnen ook de specifieke aandacht die seksueel grensoverschrijdend gedrag vraagt garanderen en bovendien een platform bieden om meer samen te werken en uit te wisselen.” Daarbij is het volgens Hamer belangrijk dat er wordt gewerkt aan drie pijlers: omgangscultuur, organisatiestructuur en het ondersteunend systeem. Tijdens het zorgcongres zijn werksessies georganiseerd waarin professionals een start maken met de vertaling van het manifest naar een gerichte aanpak in hun domein. De gehandicaptenzorg, de ziekenhuizen, de ouderenzorg, de eerstelijnszorg en de geestelijke gezondheidszorg zijn hierbij vertegenwoordigd. Hamer: “De beweging binnen de zorgsector is groeiende. Met het manifest en het congres slaan we de brug tussen de positieve motivatie van de zorgverleners en de verenigingen, die in staat zijn om het onderwerp blijvend te agenderen. Ik roep daarom alle zorgverenigingen op om zich aan te sluiten bij het zorgmanifest. Dit kunnen zij vanaf nu doen op www.manifestvandezorg.nl.”
De KNMG (Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst), met een achterban van ruim 65.000 artsen, is één van de ondertekenaars van het manifest. Voorzitter Jurriaan Penders: “Er is een fundamentele verandering nodig: een werkcultuur waarin openheid en respect de norm zijn. Waar we grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar maken en niet wegkijken. Die cultuur ontstaat niet vanzelf. Het begint met bewustzijn én de bereidheid om het gesprek aan te gaan. Onze inzet voor deze cultuurverandering onderstrepen we met een handtekening onder het zorgmanifest.”
Ook de voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen Ad Melkert tekent het manifest: “Grensoverschrijdend gedrag is nergens aanvaardbaar. De NVZ vindt het belangrijk dat zowel zorgprofessionals als patiënten kunnen vertrouwen op een veilige en respectvolle omgeving en omgang met elkaar. Daar zetten onze leden in het belang van het welzijn van medewerkers en patiënten zich stevig voor in en zij zijn daarop aanspreekbaar. Met dit manifest verbinden we ons aan de cultuurverandering die nodig is.”
Maarten Lijkwan (vaatchirurg in het Albert Schweitzer ziekenhuis): “Ik ben in mijn ziekenhuis en vakgroep van chirurgen al langere tijd bezig met het gesprek over omgangsvormen. Dit manifest geeft een enorme boost, omdat voorlopers in organisaties en bestuurders nu de handen ineen slaan om het onderwerp blijvend te agenderen.”
Marloes de Graaf, manueel therapeut, bestuurder bij de NVMT (Nederlandse Vereniging voor Manuele Therapeuten) en één van de bijdragers aan het manifest, is blij met de aandacht voor het onderwerp: “In de eerstelijnszorg zijn de behandelaar en de patiënt vaak alleen in een ruimte. Dat is kwetsbaar en veiligheid is dan essentieel. Grensoverschrijdend gedrag vindt aan beide kanten plaats. We lichten patiënten voor over wat "normaal gedrag" is richting een therapeut en wat zij kunnen verwachten binnen het zorgproces. Om zowel patiënt als therapeut bewust te maken en aan te zetten tot reflectie op hun gedrag. Het is een belangrijke stap voor ons werkveld dat het zorgmanifest aandacht heeft voor de verschillende dynamieken in het contact tussen zorgverlener en cliënt, en onderschrijft dat ook de opleidingen hier een rol in hebben.”
Beeld: © RCGOG